ریشه همان چله یا تار فرش است که در ابتدا و انتهای آن آزاد مانده و به همراه چند ردیف الیاف عرضی از همان جنس به صورت بدون پرز (گلیم) بافته شده است . ریشه قالی نقش مهمی در جلوه و زیبایی آن داشته و به همین سبب روش بافت و نحوه نگهداری آن از اهمیت بسزایی برخوردار است . جنس ریشه معمولاً از الیاف پنبه رنگ نشده یا پشم است و رنگ روشن آن باعث چرک شدن سریع تر نسبت به متن قالی خواهد شد . طول ریشه بسته به نوع و محل بافت فرش از 2 الی 15 سانتی متر متغیر است و از نظر کارشناسان طول بهینه آن حدود 4 سانتی متر می باشد چرا که با وجود ظاهر زیباتر ریشه های بلند (اصطلاحاً دکوراتیو بودن) ، نخ های آنها اغلب به یکدیگر گره خورده و باعث گیر کردن پاشنه کفش می شوند و آسیب پذیرتر خواهند بود .
ریشه نیز مانند سایر قسمت های فرش در طول زمان استفاده مستهلک شده و یا ممکن است بر اثر آسیب فیزیکی اعم از پارگی ، سوختگی ، پوسیدگی ، بید خوردگی و یا شست و شوی غلط نیاز به مرمت داشته باشد که به عمل احیای آن «ریشه بافی» گویند . در صورتی که تمام ریشه های فرش از بین رفته باشد ، ریشه معیوب به طور کامل جدا شده و ریشه بافی برای کل قالی انجام می پذیرد ولی در صورتی که قسمتی از ریشه آسیب دیده باشد می توان فقط همان بخش را قیچی نموده و مجدداً بافت . عمل ریشه بافی فرش های دستباف در مرکز خدمات فرش صمیم توسط استادکاران مجرب از تبریز ، قم ، کاشان و اصفهان و به صورت بافت دستی به سه روش بطلمه ، مغزی و متصل انجام می پذیرد و در خصوص فرش های ماشینی مانند روش اولیه بافت در کارخانه ریشه توسط ماشین هایی موسوم به «چرخ ریشه زن» احیا می گردد . لازم به توضیح است که در هر دو حالت ، ریشه بافی به نحوی انجام می شود که ظاهر فرش به حالت ابتدایی بافت برگشته و عمر و دوام آن برابر طول عمر قالی خواهد بود چرا که با همان الیاف و روش تولید اولیه فرش انجام پذیرفته و پس از اتمام کار قسمت مرمت شده قابل تشخیص نخواهد بود .
یکی دیگر از راهکارهای افزایش طول عمر فرش و جلوگیری از تخریب ریشه و خارج شدن گلیم بافی آن گره زدن ریشه می باشد .
کارشناسان مرکز خدمات فرش صمیم در زمان تحویل قالی از مشتری بازدید کاملی از وضعیت فرش داشته و در صورت مشاهده عیوب پیدا و پنهان به اطلاع ایشان می رسانند . یکی از متداول ترین این مشکلات خصوصاً در فرش های مستعمل و قدیمی و یا فرش هایی که به خوبی نگهداری نشده و یا از کیفیت مطلوب برخوردار نبوده اند شل شدن گلیم بافی فرش است ، به نحوی که مقاومت لازم را از دست داده و دیگر توان حفاظت از فرش را (خصوصاً تحت عملیات شور) ندارد ، که در این موارد گره زنی ریشه بهترین راهکار خواهد بود .
گره زنی ریشه چه با هدف احیا صورت گیرد و چه دکوراتیو باشد ، به سه روش دوگره ، گره نخودی و گره پنجره ای انجام می پذیرد که در این بین روش گره پنجره ای تزئینی تر بوده و معمولاً بر روی فرش های نفیس ابریشم و گل ابریشم تبریز ، اصفهان و نائین انجام می شود و مستلزم وجود ریشه بلند در قالی می باشد .
در این نوع آسیب دیدگی با کم شدن استحکام تار ، پود و گره ها همراه با چله فرش آسیب شدید دیده و نیاز به ترمیم اساسی خواهند داشت .
پاره شدن فرش دلایل متعددی دارد که از جمله ی آنها می توان به این موارد اشاره کرد : حمل غیر اصولی ، فشار وسایل نوک تیز و یا ضربات سنگین ، اعمال فشار زیاد ، رطوبت زیاد ، پوسیدگی ، بیدخوردگی و ساییدگی ، از هم گیسختگی گلیم بافت ابتدا و انتهای فرش و نیز استفاده از مواد سفید کننده برای شستشوی فرش و ریشه آن باعث پوسیدگی و در نهایت پارگی قالی خواهد شد
هرگاه محلي كه بايد رفو شود كوچك باشد مي توان با الهام از نقشه قمست هاي قرينه در فرش، رفوي آن را انجام داد. ولي اگر قسمت صدمه خورده بزرگ شد بايد ابتدا نقشه آن را ترسيم و سپس عمليات رفوگري را انجام داد.
قطعا هنر رفوگری کم از هنر قالیبافی ندارد و نقش این حرفه را در صنعت قالیبافی نمی توان نادیده گرفت بلکه باید به این حرفه و هنر متخصصانش ارج نهاد که عیب فرش های آسیب دیده را رفع می کنند و با دادن جانی دوباره به این کالای ارزشمند، آنرا دیگر بار به صاحبانش برمی گردانند. استادکاران رفوگر در مرکز خدمات فرش صمیم از شهرهای تبریز ، قم و کاشان با برخورداری از تجربه و مهارت کافی و به کارگیری حداکثر دقت و ظرافت اهتمام به اجرای تخصصی و هنرمندانه رفوی فرش داشته تا بتوانند قالی ها را با بهترین کیفیت ممکن احیا و بازسازی نمایند .
فرش در معرض
رطوبت و یا در اثر تا خوردگی طولانی مدت پوسیده می شود . در این حالت چنانچه قالی در
جهات طولی یا عرضی تا شود و کمی تحت فشار قرار بگیرد ، تارها و پودها پاره شده و
صدای شکستگی از آنها شنیده می شود . سوزنکاری پس از ترمیم پارگی ها و سوراخ ها ،
در اطراف محل ترمیم شده ، به صورت طولی یا عرضی انجام می گیرد.
در
مرکز خدمات Luxury
فرش صمیم ، خدمات سوزنکاری توسط استادکاران مجرب از تبریز ، قم و اصفهان با
بکارگیری نخ ابریشم و یا نخ چله پنبه انجام می شود . چروک
خوردگی و جمع شدگی از مهم ترین اشکالاتی هستند که ممکن است پس از انجام سوزنکاری
برای فرش ایجاد شوند ، در این مرکز جهت انجام این کار هرگز از نخ قرقره استفاده
نمی شود چرا که این نخ دارای مواد پلاستیکی پلی استر است و باعث جمع شدگی
قالی خواهد شد. همچنین برای جلوگیری از چروک خوردگی و یا ضخیم
شدن قسمت سوزن خورده ، هنگام سوزن زدن، چله های داخل هر رج را قطع نموده و
از داخل کار بیرون می آورند و سپس سوزن کاری را انجام داده و محل مورد نظر را اتو
می کنند .